EIJSDEN-MARGRATEN – Op 12 september zal er weer een schot worden gelost in Mesch. En wel het nationale startschot voor vele feestelijkheden, evenementen en herdenkingen in heel Nederland. Muziek -hoe kan het anders- zal ook klinken. De bevrijding is zeventig jaar oud en springlevend. Van 12 tot en met 14 september vindt in Eijsden-Margraten het zogenaamde jubileumweekend plaats met onder meer een colonne met meer dan 125 historische voertuigen en een bijzonder open air concert van harmonie Sainte Cécile uit Eijsden op de enige Amerikaanse militaire begraafplaats van Nederland in Margraten.
Burgemeester Dieudonné Akkermans heeft de ambitie om ‘de geschiedenis van de toekomst te schrijven’. ,,Deze historie die onze streek zo heeft getekend mag niet verloren gaan. Ze is te belangrijk voor het verleden, het nu en de toekomst.” Eijsden-Margraten is al concreet begonnen met de vormgeving van het komende jubileumprogramma en gaat in Nederland als eerste gemeente de zeventig jarige vrijheid groots en meeslepend herdenken én vieren. Het programma is even ingetogen als veelzeggend. Van 12 september tot en met 24 mei 2015 zal de bevrijding in diverse programma’s en evenementen voor het voetlicht worden gebracht.
Liberation Route Europe
,,Deze historie ligt verankerd in de grote Europese geschiedenis”, stelt burgemeester Akkermans tijdens de onthulling op 25 augustus 2014 van de luisterplek in Mesch. ,,Eijsden-Margraten sluit aan bij de Liberation Route Europe. Dat betreft het bevrijdingspad dat de geallieerden in 1944 hebben gevolgd van Zuid-Engeland via Normandië naar België en Limburg. Vanuit hier trokken ze richting Arnhem en Nijmegen. De Liberation Route Europe betreft een steeds verder uitbreidende herdenkingsroute die de mijlpalen uit die Europese historie met elkaar verbinden. Wij maken hier nu ook deel vanuit en zorgen ervoor dat de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog levend blijft. Die historie heeft namelijk een niet te onderschatten relevantie voor ons huidig tijdsgewricht. Mooi is het dat de uitkijktoren bij de vertelplek (met historische informatie op de aanwezige zwerfsteen die gelezen kan worden of digitaal bekeken via een app/ QR code) de contouren heeft van de gemeente. Deze route verbindt ons met zes Europese landen”
Inspiratie
Zonder slag of stoot verliep die bevrijding van Mesch allerminst herinnert zich mevrouw Nuijts. ,,Er werd rondom het huis behoorlijk geschoten. We zaten al tijden in de kelder en opeens mochten we eruit. Ik was destijds zestien. Zoiets vergeet je nooit meer.” Ook mevrouw Weerts-Brouwers herinnert zich de euforische stemming in Mesch na jaren van onderdrukking en angst: ,,Het was feest in het dorp. We mochten weer naar buiten. Er werd gedanst en we hadden weer plezier. De Amerikanen namen chocolade mee en sigaretten.” De gemeente Eijsden-Margraten verzamelt de getuigenverhalen van de nog levende ooggetuigen. ,,We doen dit om de verhalen van burgers uit onze gemeente die getuige waren van deze historische gebeurtenis niet verloren te laten gaan”, zegt burgemeester Akkermans. ,,Deze mensen zijn het levende bewijs van de voltrokken geschiedenis. Hun verhalen kunnen ook ons inspireren.”
Ooggetuigen
Toen Eijsden bevrijd was, ging de oorlog door. Het Ardennenoffensief dat vele levens kostte, moest nog in alle hevigheid losbarsten en liet ook Eijsden-Margraten niet onberoerd. Mevrouw Nuijts: ,,We kregen vaker bezoek van Amerikaanse militairen. Op een avond kwamen drie soldaten langs. Ze moesten naar de Ardennen, zo zeiden ze. Een jongen, Moses, was vreselijk bang om te gaan. We hebben nooit meer iets van hem vernomen.” Ook mevrouw Weerts-Brouwers heeft soldaten gekend die naar aller waarschijnlijkheid zijn gesneuveld in het vervolg van de oorlog. ,,Een Amerikaanse militair had ons twee zilveren vorken gegeven die hij van zijn ouders uit Amerika had meegenomen. Zijn moeder had hem gezegd dat hij die vork zou gebruiken zodat hij vaker aan thuis zou denken. Aan de vooravond van zijn vertrek naar het front stond hij erop dat mijn moeder de vorken kreeg. We hebben nooit meer iets van hem gehoord.”
Ontmoeting in muziek
Buiten de opgetekende verhalen, de luisterplek en een speciaal ontwikkelde app met wandel-en fietstochten in het teken van de bevrijding, valt er ook muziek te beluisteren. De alom geprezen harmonie de Koninklijke Harmonie Sainte Cécile uit Eijsden (“De Roej”) zal op 12 september onder leiding van dirigent Jan Cober op de begraafplaats van Margraten een bijzonder concert ten gehore brengen. Jan Cober: ,,We gaan er een speciale muzikale happening van maken. Het is klassiek en ook weer eigentijds. De compositie en uitvoering sluit aan bij de manier waarop de herdenking in Eijsden-Margraten gestalte krijgt. Het oude verhaal krijgt een hedendaags karakter zonder dat het aan thematische diepgang inboet. De muziek legt evenwel verbindingen met heden, verleden en toekomst.”
Sainte Cécile werkt samen met Vocalgroup Seven onder leiding van Paul Voncken, saxofonist Roy Hovens, fluitiste Gitte Nijsten en trombonist Bart Wetzels. De muziekuitvoering betreft de opening van een aantal concerten in datzelfde weekend onder de naam ‘Liberation Concert Margraten’.
Kernwoord van dit concert is ‘ontmoeting’. De muzikale uitvoering is immers gebaseerd op de verschillende thema’s uit de Matthäus-Passion van Johann Sebestian Bach. Tijdens het concert wordt de ‘Passiethematiek’ in de huidige tijd geplaatst en vindt er een ontmoeting plaats tussen diverse muziekstijlen in wisselende muzikale samenstellingen.
Burgemeester Dieudonné Akkermans “Ik wil graag dat de mensen de kans krijgen de bevrijding te beleven, voelen en ontdekken. Dat ze het verhaal over de bevrijding doorvertellen aan komende generaties. Niet alleen nu maar ook in de toekomst! Door de Liberation Route, de speciaal ontworpen app, de luisterplek met uitzichttoren en de diverse muzikale happenings doen we er alles aan om jong en oud met elkaar te verbinden. We maken een diepgaande ontmoeting met mensen en historische plekken mogelijk. Dat is heel bijzonder én belangrijk.”