WEERT – Dit weekend was de Boshoverheide in Weert, met het grootste grafheuvelcomplex van West-Europa de eindbestemming van een ‘reis terug in de tijd’ . De dropping voor meer dan vijftig deelnemers werd georganiseerd door de Weerter Buurtvereniging Boshoverbeek en zeven studenten uit Weert en Budel.
Deelnemers aan deze tocht ontfermden zich over ‘een dolend slachtoffer van de historische vuurzee na de treinramp van Hamont uit 1918’ en brachten hem naar zijn laatste rustplaats, de urnenvelden op het grafheuvelcomplex in de Weerter Bergen.
Tijdens het traject door de bossen, heide- en stuifzandgebieden en het ‘slapend spoortraject van de IJzeren Rijn’ verzamelden ze op aanwijzingen van smokkelaars, jagers, herders en verzetsmensen allerlei grafgiften. Naast de beleving van diverse hier in het landschap plaatsgevonden verhalen, kwamen ze uiteindelijk terecht in de mystieke wereld van de grafheuvels.
Magische klank
Voor archeologen heeft de Boshoverheide in Weert een magische klank. Hier liggen 150 gerestaureerde grafheuvels. Volgens de laatste schattingen van archeologen zouden hier in de Bronstijd, in de periode van 1000 tot 600 voor Christus in dit urnenveld naar schatting meer dan 3000 mensen begraven zijn. Er is onderzoek gedaan naar circa 400 grafheuvels op drie hectare. Wetenschappers gaan er nu echter van uit dat het prehistorisch grafveld 33 ha groot moet zijn geweest. Dat is 10 keer zo groot ! Het staat niet voor niets bekend als het grootste grafheuvelcomplex van West-Europa. Tijd voor een ‘ biografie van dit oude landschap’ vond de Buurtvereniging Boshoverrbeek.
Doorgangsgebied
De Boshoverheide in de Weerter bergen is al sinds de prehistorie een echt doorgangsgebied voor de mens. Hier op de grens van moerassen, vennen tussen België en de immense Brabantse heide zwerven al sinds de steentijd dieren en mensen rond. Eerst jagers, en later herders en boeren die hier op de hoge zandrug van het eiland van Weert akkerend en sprokkelend een bestaan probeerden op te bouwen. De doden werden hier voor onze jaartelling met de nodige rituelen begraven. In dit ´religieus landschap´ hadden de grafheuvels zeker tot het einde van de negentiende eeuw een magische betekenis. Bij het haardvuur vertelde men elkaar over de hier vroeger uitgevoerde rituelen en de wijze waarop men de voorouders en de geestenwereld aanriep. Immers hier werden de doden en voorouders vereerd met offergiften. Eeuwenlang respecteerden voerlieden en reizigers de hoger gelegen ronde en vierkanten bulten in het landschap wanneer ze met hun handelswaren langs deze bakens door het mystieke heidelandschap trokken.
Van Heinde en Verre
Enkele jaren geleden concludeerden archeologen dat het omvangrijke grafveld van 33 ha, een meer dan bovenregionale sociale betekenis moet hebben gehad. Volgens de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed werden in de bronstijd de doden van heinde en verre hierheen bracht. Opmerkelijk is verder dat er alleen volwassen mannen en kinderen begraven zijn. Afgaand op de grafgiften denkt men naast boeren, ook aan krijgers.
Cold Case in the Sand
Deze ‘cold case in dit stuifzand’ en de vele verhalen van dit gebied met zijn vondsten inspireerde de buurtvereniging De Boshoverbeek tot een historisch beeldverhaal en een spannende dropping. Inwoners van Budel en Weert wisten vroeger al dat het hier in het gebied niet altijd pluis was. Dat kwam door de vele conflicten die hier onder andere tussen die van Budel en Weert hebben plaatsgevonden. Van de spannende avonturen van smokkelaars die met balen suiker, boter, eieren, maar ook paarden en ander vee naar de overkant van de ‘streep’ probeerden te brengen. Dat kon winstgevend zijn, maar het liep niet altijd goed af. Dat gold zeker voor de ongelooflijk brute moord op zes verzetsmensen van Dorplein na de ontsporing van een troepentransport van SS’ers op Dolle dinsdag, 1944.
Munitietreininferno Hamont
De jeugd van de Boshoverbeek ging dit weekend met vijftig personen op pad met een strooien pop met breekbare smokkelwaar. De pop verpersoonlijkte een van de nooit geïdentificeerde dode Duitsers die omkwamen bij het treininferno van Hamont. Op enkele kilometers van de grens ontplofte een week na de wapenstilstand van 1918 een Duitse munitietrein op het grote rangeercomplex van Hamont. Op dat moment waren net twee grote gewondentreinen het 54 sporen groot rangeercomplex binnengereden. De ontploffing richtte in een straal van 15 km enorme schade aan. In de eerste berichten over deze tragische nabrander in de Grote Oorlog meldde de New York Times dat er 1500 slachtoffers te betreuren waren. Dit aantal is later bijgesteld, maar het precieze aantal is nooit bekend geworden.
Naast een gevluchte verzetsman uit Dorplein, ontmoetten de ‘tijdreizigers’ smokkel- en sprokkelaars, herders en jagers. Ondertussen verzamelden ze op aanwijzingen van deze historische gidsen allerlei materialen die net als in vroegere tijden als grafgift met de ‘dode’ mee gingen.
De tocht voerde langs en door nog altijd zichtbare laat middeleeuwse karresporen en over de Defensiedijk, het beginpunt van de Peel-Raamstelling uit 1939. Maar ze maakten ook kennis van de militaire oefeningen en het verhaal van de Weerter grafschennende ‘bloempottenzoekers’ die tot afschuw van wetenschappers aan het einde van de 19de eeuw de urnenvelden plunderden.