KERKRADE – 5 november 2013, een belangrijke dag in het leven van twee Przewalskipaardmerries die zijn opgegroeid in GaiaZOO. ’s Ochtends vertrokken zij namelijk naar een wildpark in Dolní Dobřejov waar ze de komende tijd moeten verwilderen ter voorbereiding op het leven tussen hun wilde soortgenoten. Naar verwachting worden de Przewalskipaarden in de zomer van 2014 uitgezet op de uitgestrekte steppes van het Great Gobi reservaat in Mongolië. In 2002 werden voor het laatst twee Przewalskipaarden, die zijn opgegroeid in een Nederlandse Zoo, geherintroduceerd in Mongolië. Een decennium later mogen de Przewalskipaarden uit GaiaZOO deelnemen aan dit succesvolle herintroductieproject, want het komt maar zelden voor dat dierentuindieren de mogelijkheid krijgen om hun wilde soortgenoten te versterken.
Natuurbehoud
Een belangrijk doel van moderne dierentuinen zoals GaiaZOO is om waar mogelijk dieren terug te brengen naar hun natuurlijke leefgebied. Veel diersoorten zijn in de natuur immers bedreigd. Dierentuinen zorgen er via hun internationale en goed gecoördineerde fokprogramma’s voor dat de genetische variëteit en daarmee de toekomst voor vele soorten wordt gewaarborgd. Maar graag draagt GaiaZOO ook een steentje bij om natuurlijke dierpopulaties te versterken door aanwas vanuit dierentuinen. Dit is vooralsnog echter voor slechts enkele diersoorten mogelijk. Een mooi voorbeeld is het Przewalskipaard.
Przewalskipaarden in GaiaZOO
Sinds 2005 leven er al Przewalskipaarden in GaiaZOO en met succes want er zijn inmiddels al 11 veulens geboren, waarvan 8 verspreid zijn door de coördinator van het stamboek (EEP) over verschillende dierentuinen en natuurgebieden in Europa. In 2007 was er al sprake van dat één van GaiaZOO’s merries uitgezet zou worden in het oorspronkelijke leefgebied, maar uiteindelijk is dat toen niet doorgegaan. Dit jaar kreeg GaiaZOO alsnog de aanbeveling van de EEP-coördinator om twee merries uit te zetten in Mongolië. Daarvoor werkt GaiaZOO samen met ‘Zoo Praha’, die vanaf het moment dat de twee merries aankomen in Wildpark Dolní Dobřejov zorg draagt voor het transport naar Mongolië.
Uitgestorven in het wild
Przewalskipaarden leefden tot 1968 op de uitgestrekte steppes van Mongolië. Daarna stierven ze uit. In dierentuinen en natuurparken waren nog slechts 13 Przewalskipaarden over. Dankzij een intensief fokprogramma kon hun aantal toenemen. Sinds 1992 worden er weer regelmatig Przewalskipaarden, die in dierentuinen geboren werden, teruggebracht naar de Mongoolse steppe. Leven in zo’n extreem klimaat (’s winters vriest het er maandenlang tot zo’n 30 graden onder nul terwijl het hartje zomer wel +30 graden kan worden) is echter erg zwaar. Daarom worden de paarden eerst vanuit een dierentuin in een semi natuurlijke situatie in een Europees natuurpark uitgezet om te verwilderen. Het is belangrijk dat de paarden zo min mogelijk contact met mensen hebben. Maar in een natuurpark hebben de verzorgers toch nog de mogelijkheid om ze, indien nodig, veterinair te behandelen.
Leven in de kou
Przewalskipaarden kunnen hun energiehuishouding bijzonder goed aanpassen aan de kou. Hun hartslag verlaagt en de onderhuidse temperatuur daalt tot 15 graden Celsius, waardoor ze veel energie besparen. Ondanks dat zijn de verwilderde Przewalskipaarden nog niet allemaal even goed bestand tegen de extreme winters in hun oorspronkelijke leefgebied. Als gevolg van de barre kou van 2009 stierven namelijk 90 van de 137 Przewalskipaarden in het Great Gobi reservaat in Mongolië. Het uitzetten van Przewalskipaarden die in dierentuinen geboren zijn in de natuur blijft dus essentieel voor het voortbestaan van dit oerpaard, dat tijdens de laatste ijstijd in bijna heel Europa voorkwam. Inmiddels wordt het reservaat echter goed gemanaged en leven er 192 Przewalskipaarden verspreid over acht haremgroepen en twee groepen met jonge hengsten.