MAASTRICHT – Maastricht is door IKL-Limburg genomineerd voor de landelijke prijsvraag ‘Het Landschap Ben Je Zelf’. De gemeente wordt voorgedragen vanwege de betrokkenheid van stad en bewoners bij het landschap en de erfgoederen in en rond de stad.
Elk jaar vraagt Landschapsbeheer Nederland via deze prijsvraag aandacht voor de meervoudige betekenis van het cultuurlandschap voor de samenleving. Dit jaar staat de prijsvraag in het teken van cultuurhistorie en landgoederen. Met maar liefst 1660 rijksmonumenten mag Maastricht zich de tweede monumentenstad van ons land noemen. Daarnaast liggen er in en rond de stad nog ongeveer 2000 objecten en structuren die van betekenis zijn als cultureel erfgoed. Van de 50 buitenplaatsen in Limburg liggen er maar liefst elf in Maastricht, waaronder de landgoederen van kasteel Vaeshartelt, Jeruzalem en Bethlehem. Het behoeft nauwelijks betoog dat een stad met zo’n rijk verleden ook veel trotse bewoners kent. Het verbinden van mensen met historie, groen en landschap is ook elementair voor het beleid van het stadsbestuur.
Geis van Mestreech IKL erkent dat in de voordracht. ‘In Maastricht beseffen ze als geen ander dat de rijke historie, afleesbaar in het erfgoed, het natuurschoon en het afwisselende Maas- en Heuvelland van cruciale betekenis is voor de vitaliteit en kwaliteitsbeleving van de stad èn de identiteit van de bewoners. De zogenaamde ‘Geis van Mestreech’, de trots van de bewoners op de stad en het omringend landschap is dan ook een wezenlijk bestanddeel van het gemeentelijk beleid. Met veel visie, elan en bezielde daadkracht wordt jong en oud betrokken bij de staat en het verhaal van het landschap. Het erfgoed en de gemeenschapszin varen wel bij dit soort praktijken’, aldus IKL.
Historische parken Ter illustratie van de voordracht worden diverse praktijkvoorbeelden aangehaald. In de Maastrichter landgoederenzone spannen uiteenlopende partijen en organisaties zich met de gemeente en bewoners in voor het herstel en beheer van diverse historische buitenplaatsen. Het is de bedoeling dat hier op termijn een SlowFood-landschap van de 21ste eeuw komt, waar bewoners en bezoekers kunnen genieten van de oude luister van de historische parken van Regout en de vruchten die de grond hier kan voortbrengen. Zo werden recent bij Kasteel Vaeshartelt en Jeruzalem al twee Limburgse hoogstamboomgaarden aangeplant in het kader van het Euregionaal Bloesemlint. Door middel van evenementen draagt men in de landgoederenzone met veel passie ook het immaterieel erfgoed over.
Wijken en leefbaarheid In de wijken Campagne, Amby, Limmel en Jeruzalem zetten bewoners diverse projecten op die gericht waren op de leefbaarheid en het groen. Zo voerden doeners, liefhebbers en kenners van de wijk Campagne herstelwerk uit in een holle weg. De in de Jonkheid verzamelde jeugd van Amby blies met de aanplant van een kersenboom nieuw leven in de Limburgse meiboomtraditie. In Limmel en Jeruzalem gingen bewoners aan de slag met het groenherstel bij kasteel Jeruzalem.
Ster van Maastricht Een verhaal apart is de verbondenheid van vele Maastrichtenaren met de kalksteengroeven die de stad rijk is en de inspanningen die worden gedaan voor het behoud van dit ‘onnederlands’ onderaards erfgoed. Een andere spraakmakende actie was de ‘ster van Maastricht’ op d’n Observant, de 170 meter hoge historische afvalberg bij de ENCI. Op een dag kapten 300 scouts de top van de berg in de vorm van een ster naar vijf kanten open, waardoor er een prachtig uitzicht ontstond. Door deze actie met lokale organisaties en vrijwilligersgroepen kreeg deze jonge generatie ook een rol bij het mooi-, zicht- en beleefbaar maken van het landschap. Spelenderwijs ervoer de scoutingjeugd dat ze al heel vroeg een hele wezenlijke bijdrage kunnen leveren aan de karakterontwikkeling van een gebied.
Europa in het klein IKL is van mening dat Maastricht als internationaal georiënteerde Europese stad op het kruispunt van drie culturen (Europa in het klein) aan de hand van dit soort praktijkvoorbeelden uitstekende ijzers in het vuur kan leggen bij de kandidaatsstelling voor Europese Cultuurhoofdstad 2018. In Maastricht weet men als geen ander dat de sleutels voor een vitaal landschap en een gezonde samenleving berusten op lokaal draagvlak, samenwerking en het permanent betrekken en verbinden van bewoners, bij natuur, landschap en erfgoed.
Juichwilg Op 4 oktober wordt in Putten tijdens het symposium Het landschap ben je Zelf bekend gemaakt welke gemeente dit jaar de hoofdprijs, de zogenaamde ‘Juichwilg’ en 5000 euro wint. In 2009 en 2010 ging de hoofdprijs overigens naar de Limburgse gemeenten Margraten en Maasgouw.
De volledige nominatie is te lezen op www.ikl-limburg.nl
