Kalksteengroeve Kever- en Putberg in Simpelveld opgeschoond

SIMPELVELD – De wanden en plateauranden van de historische kalksteengroeves de Put- en Keverberg in Simpelveld zijn de afgelopen weken door Staatsbosbeheer en IKL-Limburg opgeschoond. Daarbij is het woekerend groen grotendeels weggehaald. De voormalige dagbouwgroeves op de Put- en de hoger gelegen Keverberg liggen nu weer open in het landschap.

Het open maken van de groeves gebeurt in het kader van het Interreg-project RESTORE. Diverse organisaties treffen in Europees verband gericht beheer ter verbetering van de leefgebieden van bijzondere dieren en planten. Op de hellingen van de Kever- en Putberg gaat het om het biotoop van de vroedmeester- en geelbuikvuurpad. Om vrouwtjes te lokken produceert de vroedmeesterpad een korte, heldere fluittoon dat aan een zacht belletje of klokje doet denken. Hier in het zuiden staat dit padje daarom ook bekend als het “klungelke”.

Mergellandpadden
Beide soorten zijn sterk bedreigd en komen van nature alleen in Zuid-Limburg voor. Ze houden van warmte en voelen zich goed thuis in open, zonbeschenen (mergel)groeves. Veel oude, historische groeves groeiden de afgelopen jaren compleet dicht. Zonlicht kon hierdoor nauwelijks op de bodem komen. De waarde voor de padden is in dit opzicht dan ook nihil. Het openkappen van de groeves kan een sterke impuls voor de aanwezige populaties zijn, waarvan ook een groot aantal andere soorten planten en dieren zullen profiteren. Tevens wordt de geologische en cultuurhistorische betekenis van de kalksteengroeves weer zicht- en beleefbaar.

Medewerkers van IKL-Limburg zijn momenteel nog bezig aan de Groeve De Keverberg. Deze voormalige kalksteengroeve gaat al meer dan veertig jaar schuil achter een dicht gewas van bomen en struiken. De wand is inmiddels al zichtbaar. Enkele weken geleden werd de groeve De Putberg van Staatsbosbeheer al open gekapt. De Groeve ligt boven de bekende, dubbele kalkoven . De zware bomen en struiken zijn verwijderd, waardoor de dagzomende kalksteen en de steile wanden weer goed zichtbaar zijn. In de tussenliggende bosrand langs het wandelpad van de Put- naar de Keverberg is hakhoutbeheer uitgevoerd zodat hier meer variatie ontstaat en het pad weer begaanbaar is.

Op en rond de Keverberg in Simpelveld is sprake van een bijzondere situatie. Naast een kleinschalig en reliëfrijk landschap, met ´poekeleweitjes´ komen er diverse zeldzame soorten voor. Opvallend is het bloemrijk kalkgrasland, grenzend aan de Putberg en het leefgebied van de vroedmeesterpad op het landgoed Keverberg. Dit kwetsbare padje was bijna uit het gebied rond de Putberg verdwenen. Met steun van diverse partijen kon IKL het biotoop verbeteren door de aanleg stapelmuren, waterbiotopen en hagen en hoogstamboomgaarden. Inmiddels komt hier de grootste populatie vroedmeesterpadden van Limburg voor.

Stille getuigen kalkkoorts
Op en rond de Putberg kwamen iets minder dan 100 jaar geleden maar liefst 44 kalkovens voor. Weinig mensen kennen deze bijzondere geschiedenis. Hier, op en rond de Putberg wordt namelijk al sinds de Romeinse tijd kalksteen in dagbouw gewonnen. In de meeste gevallen werd de gebroken kalksteen ter plekke in ovens gestookt. Het product, de gebluste gebrande kalk wordt gebruikt voor stukadoor- en metselwerk. Daarnaast brengen boeren al eeuwenlang gebluste kalk aan op de akkers, het zogenaamde ‘mergelen’.
Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog, 100 jaar geleden viel de invoer van de kwalitatief goede kalkproducten (kluit- en landbouwkalk) uit België en Duitsland abrupt stil. Beleggers en boeren roken hun kans en in die tijd brak hier in dit deel van Zuid-Limburg een ware ´kalkkoorts´ uit. Op een groot aantal plaatsen waar de Kunrader kalksteen, de grondstof voor de kalk aan het oppervlakte kwam, werden in allerijl vens gebouwd. Het droogdal, de ‘Dael’ van het plateau van Ubachsberg naar Heerlen bleek hiervoor uitermate geschikt, omdat de kalksteen hier in dikke lagen tot wel een meter aan het oppervlak komt.

44 groeves rond de Putberg
Diverse particulieren gingen in die periode over tot grote investeringen. Veel geld werd gestoken in het winnen en branden van de kalksteen. In 1917 tijdens hoogtepunt van de ‘kalkkoorts periode’ lagen alleen al in het gebied rond de Putberg 44 kalkovens. Het was een ware ‘oorlogsindustrie’, die het jaarrond produceerde. De ovens werden dag en nacht gestookt. Nu is het nauwelijks meer voor te stellen, maar in de laatste jaren van de oorlog waren hier 700 mensen werkzaam. Het was een buitengewoon zwaar werk, dat in laag aanzien stond. Er werden ook gedetineerden te werk gesteld. De werkomstandigheden waren uiterst belabberd. Bovendien hadden de mensen het stookproces ook niet goed in de vingers, wat ook gevolgen had voor de kwaliteit van de kalk. Ook het transport van de hellingen naar de ovens was uiterst primitief. Veelal gebeurde dit met handkar, paard en wagen en hier en daar op smalspoor. Door de kap zijn dit soort paden weer zichtbaar geworden. Na de eerste wereldoorlog ging het snel bergafwaarts met de winning en het branden van kalksteen. Nogal wat snel opgestarte bedrijfjes gingen op de fles. En veel mensen die aangestoken door de kalkkoorts fors geïnvesteerd hadden, leden verlies.

Wat nu zichtbaar is zijn de relicten van de groeves, de wanden, paadjes en stortplaatsen van onbruikbare kalkresten in bultige `poekeleweitjes´ Maar bovenal wordt met deze RESTORE-maatregelen een bijdrage geleverd aan het behoud en de uitbreiding van het leefgebied van de geelbuikvuurpad en de vroedmeesterpad, twee karakteristieke Zuid-Limburgse amfibieën.

1 gedachte over “Kalksteengroeve Kever- en Putberg in Simpelveld opgeschoond

  1. Ik haat dat opschonen, een ECHT bos woekert in Nederland is er snoeimania , bossen gaan steeds meer op parken lijken….een echt bos ? nee, amper nog te vinden….hier mag alleen datgene groeien wat men wil dat er groeit!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

De meest complete toeristische en recreatieve website van Limburg en de euregio!